تاندونیت آشیل در 11% صدمات و آسیب های ورزشی در دوندگان دیده می شود. تاندون آشیل، تاندون بزرگ پشت مچ پا است که عضلات پشت ساق پا را به استخوان پاشنه بنام کالکانئوس متصل می کند و کار اصلی آن بلند کردن کف پا از سطح زمین (Push off) در سیکل راه رفتن است. تاندونیت آشیل اکنون بعنوان تاندینوپاتی آشیل گفته می شود زیرا در واقع یک وضعیت التهابی نیست بلکه ایجاد یک بافت اسکار و فقدان ساختمان نرمال فیبرهای تاندون است.

تاندونیت آشیل می تواند بصورت حاد باشد و در پی یک فعالیت زیاد در طی چند روز ایجاد شود یا می تواند مزمن باشد و در طی زمان طولانی تری ایجاد گردد. به هر حال درمان آن بخصوص در افراد مسن تر بسیار مشکل است چون خونرسانی آن کم می باشد.

آسیب دیدگی در ورزش به علل مختلفی می تواند بروز کند. به طور کلی آسیب ها را به تروماتیک و غیر تروماتیک می توان تقسیم کرد. آسیب های تروماتیک به آسیب هایی اطلاق می شود که در آن مکانیسم ضربه وجود دارد. مثل وارد شدن ضربه در رشته های رزمی ، آسیب بر اثر برخورد تکل در فوتبال یا آسیب دیدگی بر اثر افتادن ضربه. آسیب های غیر تروماتیک آسیب هایی هستند که در آن مکانیسم ضربه وجود ندارد.

این گونه از آسیب ها حین حرکت ناگهانی مثل خم شدن یا چرخش ناگهانی ، بلند کردن نامناسب وزنه ، فرود نامناسب یا به تدریج به مرور زمان و با اعمال آسیب های کوچک ( بروز آسیب های ستون فقرات به علت وضعیت نامناسب نشستن یا آسیب زانو حین دویدن یا دوچرخه سواری یا آسیب شانه حین شنا ) بروز می کند.

برخی عوامل می توانند احتمال آسیب دیدگی را افزایش دهند :

مشکلات بیومکانیکی ، بیماری های متابولیک ، تغذیه نامناسب ، استراحت ناکافی ، لوازم و تجهیزات نامناسب ، تکنیک ناصحیح ، سن و جنسیت.
مشکلات بیومکانیکی: منظور از مشکلات بیومکانیکی حالتی است که وضعیت مکانیکی طبیعی بدن تغییر کرده باشد. در این صورت به علت اختلال در انتقال نیرو ، فعالیت عضلات و ثبات بدن احتمال آسیب دیدگی افزایش می یابد. از این جمله می توان به تغییر قوس کف پا ، حالت پا پرانتزی یا ضرب دری ، انحراف کشکک رو به خارج ، چرخش بیش از حد ران ها به داخل و تغییرات قوس ستون فقرات اشاره کرد.
لوازم و تجهیزات نامناسب: استفاده از کفش نامناسب ، دویدن روی پیست نامناسب ، تمرین با وسایل تمرینی که در طراحی آن ها به اصول ارگونومیک و بیومکانیک توجه نشده باشد می تواند احتمال آسیب دیدگی را افزایش دهد.

وقتی مفصل بیش از دامنه حرکتی طبیعی خویش تحت فشار قرار می‌گیرد، آسیب رباط اتفاق می‌افتد. پارگی رباط ممکن است فقط از پارگی تعدادی از تارهای آن تا یک پارگی کامل ایجاد شده باشد. از نظر تعریف ، آن است که قستمی از رباط پاره شده ، ولی اندازه آن به حدی نیست که در استحکام مفصل تاثیر بگذارد و به سه نوع A ، B ، C تقسیم می‌شود

.

آسیب های رباط به سه دسته مهم تقسیم می شوند :

در نوع A قسمتی از میانه رباط پاره می‌شود.
در نوع B قسمتی از محل چسبندگی رباط به استخوان کنده می‌شود.
در نوع C قسمتی از رباط از محل چسبندگی آن به استخوان با یک تکه استخوانی کنده می‌شود.
در پارگی کامل قسمت اعظم یا تمامی تارهای یک رباط دچار پارگی شده و مفصل مبتلا ، ثبات و استحکام خود را از دست داده است و به سه نوع A ، B ، C دیده می‌شود .
در نوع A رباط به طور کامل از وسط پاره شده و دو انتهای آن از یکدیگر دور می‌شوند.
در پارگی نسبی ممکن است فقط چند عدد از تارهای رباط پاره باشند که به آن درجه یک می‌گوییم یا تعداد بیشتری از تارها ، ولی کمتر از 50% تمام رباط دچار پارگی شده باشد که در این حالت نیز مفصل ثبات و استحکام داشته و درجه دو خفیف نامیده می‌شود. پارگی کامل حالتی است که یا بیشتر از 50% تارهای رباط پاره باشند که درجه دو شدید یا تمامی تارهای پاره شده باشند که درجه سه نامیده می‌شود.

آسیب دیگی های رباط در چه مفاصلی بیشتر اتفاق می افتد؟

آسیب دیدگی رباط‌های مفصلی در ورزش یک چیز معمولی است و اغلب در مفاصل مچ پا ، زانو ، آرنج ، مچ دست و شانه اتفاق می‌‌افتد. در تمامی موارد آسیب‌ دیدگی رباط ها، باید مفصل از نظر ثبات و استحکام معاینه شود.

در موارد حاد آسیب لیگامانی (رباط‌ ها) ورزشکار یا مربی باید انجام دهند چیست؟

کارهایی را که پزشک انجام می‌دهد به عبارت زیر است:
- انجام معاینات لازم جهت تعیین وضعیت ثبات و استحکام مفصل ، بخصوص در مورد مفصل زانو و انجام آتروسکوپی.در صورت درد شدید معاینات مربوطه باید تحت بیهوشی انجام شود.
- در صورت با ثبات بودن مفصل بسته به نوع ضایعه و نظر پزشک، ورزشهای حرکتی برای مفصل مربوطه شروع شده و یا از چند روز تا چند هفته را با بستن نوارهای چسب دار یا گچ گیری محافظت نماییم.
- در صورت بی ثبات بودن (unstable) تصمیم گرفته می‌شود که درمان غیرجراحی، شامل تمرینات حرکتی محافظت شده یا بستن با نوارهای چسب‌دار ، گچ‌گیری یا استفاده از بریس به مدت چهار تا شش هفته ، بسته به نوع ضایعه انجام شود و یا تصمیم به درمان جراحی برای مفصل مبتلا گرفته می‌شود.

توانبخشی وعلائم تشخیصی که نشان می دهد آسیب رباطی ایجاد شده است یا خیر کدامند ؟

- خونریزی که باعث ایجاد کبودی تورم و درد و حساسیت اطراف مفصل مربوطه می‌شود.
- خونریزی که باعث هماتوز (تجمع خون در مفصل) شود.
- درد هنگام حرکت دادن یا کار کشیدن از اندام مبتلا.
- بی ثباتی مفصل که بستگی به شدت آسیب‌دیدگی دارد.
در توانبخشی تمرینات عضلانی بطور فعال و حرکت درمانی از اهمیت زیادی برخوردار است و باید با همکاری ورزشکار ، مربی ، پزشک و فیزیوتراپیست انجام شود.

مدت زمان درمان آسیب های رباط

التیام رباط بعد از یک آسیب دیدگی احتیاج به زمان طولانی و معمولاً بیش از 4 الی 6 هفته دارد. در مرحله التیام نهایی باید رباط را تا حدودی توسط بانداژ ، یا استفاده از بریس محافظت نمود. تمرینات حرکتی زودرس برای بهبودی مفصل سودمند است ، ولی باید تحت مراقبت پزشک انجام شود.

انقباض شدید و ناگهانی در یک عضله یا گروهی از عضلات می باشد. کرامپ عضلانی تقریباً همه افراد را گهگاه درگیر می کند. این انقباض اغلب بیش از چند دقیقه طول می کشد و عضله مبتلا را سفت و دردناک می نماید. کرامپ در هر عضله بدن ممکن است اتفاق بیفتد ولی بیشتر در عضلات پا رخ می دهد.

علل ایجاد کرامپ عضلانی

احتمالاً کاهش اکسیژن رسانی به عضلات و تولید مواد زائد شیمیایی در طول فعالیت ،از دست دادن آب و نمک زیاد به علت هوای گرم و یا ورزش شدید ، قرار گیری در وضعیت نامناسب بدنی به مدت طولانی و در مواردی نیز علت آشکاری برای آن نداریم.
با این حال کرامپ های عضلانی تنها عامل حملات دردناک نیستند، اگر شما دردهای عود کننده عضلانی در ساق پاهایتان به هنگام راه رفتن دارید باید با پزشکان مشورت کنید چون علت می تواند ایسکمی اندام تحتانی (اختلالی که در آن عروق خون رساننده به پا تنگ می شود) نیز باشد.

درمان اولیه در کرامپ عضلانی:

شامل کشش و مالش منطقه مبتلا و استفاده از کیسه آب گرم است. نوشیدن مقادیر زیاد مایع و خوراکی های نمک دار نیز می تواند موثر باشد.

***

گردآوری :
دکتر مریم پورتولری - کمیته آموزش هیات پزشکی ورزشی استان البرز

پرداختن به ورزشهای رزمی در بین افراد به مقاصد مختلفی صورت می گیرد. این امر می تواند بعنوان هنری در جهت تناسب اندام و افزایش انعطاف پذیری یا برای رقابت و مسابقه و یا به منظور دفاع شخصی مورد استفاده قرار گیرد. بر خلاف آنچه تصور همگانی است میزان بروز آسیب های جدی در این ورزش به نسبت پائین است مثلاً میزان بروز آسیب در ورزشهای رزمی در حدود 10/1 فوتبال است و 2/1 کشتی است.میزان بروز صدمات با میزان مهارت ورزشکار ( رنگ کمربند ) رابطه معکوس دارد. از سویی شدت صدمات ایجاد شده با میزان مهارت ورزشکار در رابطه مستقیم قرار دارد ( بخاطر استفاده از مانورهای ترکیبی و خطرناکتر ) لذا هر چه فرد با مهارت تر و حرفه ای تر شود اگر چه میزان آسیب ها در وی کاهش می یابد اما اگر صدمه ببیند احتمال شدیدتر بودن آن افزایش می یابد.

فرکانس آسیب ها
• احتمال صدمه دیدگی در ورزشهای رزمی در حدود 17 در 000/100 نفر است. این میزان در فوتبال 167 در 000/100 و در بسکتبال 188 در 000/100 و در کشتی 26 در 000/100 است.
• 60% از آسیبهای مرتبط با ورزشهای رزمی در هنگام تورنمنت های ورزشی و 40% آنها در زمانهای غیر از تورنمنت رخ می دهد.
• در کاراته احتمال صدمه دیدگی بدنبال اصابت مشت بیشتر از احتمال صدمه به دنبال ضربات پا است.
• در تکواندو احتمال صدمه دیدگی بدنبال ضربات پا بیشتر از احتمال صدمه بدنبال اصابت مشت است.

علل صدمات در ورزشهای رزمی

• اصابت ضربات مستقیماً به بدن.
• مانورهای تعادلی و چرخشی
• حرکات تکراری مثل رقص پا یا مشت زدن به میت بصورت متوالی ( احتمال شکستگی پا در اثر استرس )

 آسيب هاي شنا اغلب از نوع آسيب هاي مزمن هستند و مكانيسم ايجاد آنها به علت استفاده بيش از حد عضو و حركات تكراري است.
شايعترين نوع آسيب در شناگران حرفه اي ، درد شانه به علت حركات چرخشي مكرر است كه در سه شناي كرال سينه، كرال پشت و پروانه وجود داشته و در هنگام شروع و مرحله كشش دست نمود بيشتري دارد. استفاده از كفي هاي دست و تخته كمكي شنا در تمرينات باعث افزايش اين درد مي شود.

اين آسيب در اثر استفاده بيش از حد و برخوردهاي مكرر تاندون هاي عضلات چرخاننده شانه و سر دراز عضله دو سربازويي با زايده آكروميون و رباط كور اكوآكروميال ميباشد.گرم كردن و حركات كششي قبل از تمرين ترمينات قدرتي درجهت متعادل كردن قدرت عضلاني ، عضلات جلويي سينه و پشتي، اجتناب از تمرين بيش از حد و تصحيح تكنيك شناگر از جمله اقدامات لازم جهت پيشگيري از درد شانه ميباشد.
درمان بستگي به شدت آسيب ديدگي دارد و بسته به آن بايد از عوامل ذيل نیز بهره جست :
استفاده از يخ بعد از تمرين براي كاهش التهاب و تجويز داروهاي ضد درد و ضد التهاب مثل آسپرين و بروفن و در موارد شديدتر معرفي به فيزيوتراپيست . همچنين بايد به شناگر توصيه كرد كه در هنگام شنا كرال سينه و پشت ، بدن خود را بيشتر بچرخاند تا آرنج ها كمتر از آب بيرون بيايند و در نتيجه فشار كمتري بر روي تاندون هاي درگير وارد شود.

آیا دچار آسیب ورزشی شده اید ؟ آیا در هنگام تمرینات ورزشی دوست شما در اثر یک برخورد یا یک حرکت آسیب دیده است ؟ در اینجا میخواهیم سه نکته اساسی در مواجه با آسیب های ورزشی را به شما یاد بدهیم .

استراحت به شما کمک می‌کند دچار آسیب‌ جدید و خون‌ریزی نشوید .یخ سبب فروکش کردن التهاب می‌شود و درد را ساکت می‌کند .کمپرس هم مانع از کبودی می‌شود . یخ تنها می‌تواند برای 10 دقیقه رگ‌های خونی را سفت کند، اما بعد از این مدت، محل آسیب دیده ورم می‌کند. بهتر است ابتدا برای 10 دقیقه یخ را روی محل بگذارید. بعد 10 دقیقه به آن استراحت دهید و بعد مجددا برای یک تا دو ساعت این کار را تکرار کنید .
در نهایت به کمک باند کمپرس، محل را ببندید تا خون در نواحی اطراف پخش نشود .در روزهای بعد برای جلوگیری از خون‌مردگی و ورم، استفاده از یخ را ادامه دهید، اما می‌توانید به جای 10 دقیقه، مدت آن را 30 دقیقه کنید .